برچسب ها: رسول جعفریان
۳۷۱ مقاله
مقالات
خلاصه
البته که می توان نوشت اما در حد مقدورات، و در حد منابع موجود، و با فرض این که بتوانیم از تمایلات سیاسی و فکری روز دور باشیم. با این حال باید توجه کنیم که بخش عمده ای منابع پشت صحنه این رویدادها بعدها بدست خواهد آمد و آن روز است که امکان نگارش درست وقایع این روزها وجود خواهد داشت.
خلاصه
طی سه سال گذشته، روی این ترجمه قرآن که اثری از شیخ نورالدین کاشانی (نواده برادر فیض کاشانی) است و در سال 1120 ق آن را به سامان آورده، کار کردم. ترجمه ای است مزجی که تا آنجا که بنده می دانم و از متخصصان پرسیدم، نمونه آن وجود ندارد. مهم تر آن که ترجمه ـ تفسیر است، اما بسیار مختصر، چنان که تنها یک ترجمه می نماید. در اینجا شرحی در باره این ترجمه ـ تفسیر و ویژگی های آن بدست داده ام. خوشحالم که این اثر ماه رمضان امسال به چاپ رسید، هرچند توزیع آن به احتمال تا مدتی به طول خواهد انجامید. کار نشر این اثر را مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان انجام داد که سپاسگزارشان هستم.
خلاصه
الدون رتّر در لباس یک سوری مسلمان، در سال 1925 /1304 زمانی که به تازگی عبدالعزیز سعودی به همراه اخوانی های نجد بر حرمین تسلط یافتند، برای یکسال در مکه و مدینه اقامت می کند و سال 1928 کتابی در این باره می نویسد. بخشی از مشاهدات وی تخریب های گسترده وهابی ها در اماکن مذهبی است.
خلاصه
پدر آنتونیو دوژزو که به عنوان کشیش و رئیس دیر از پرتغال به اصفهان آمده بود، نه تنها مسلمان شد که آثاری علیه مسیحیت و غرب نوشت. این یکی از نخستین نوشته هایی است که در غرب شناسی در اصفهان عصر صفوی نوشته می شود. دیدگاه های او شگفت و جالب توجه است. این نوشته مروری بر این دیدگاه ها بر اساس نوشته های اوست.
خلاصه
مردم گذشته، افکاری جز افکار امروزی داشتند. شاهدش همین زایچه نامه نویسی است که نقش مهمی در تعریف مسیر زندگی یک فرد بر اساس طالع بینی داشت. البته که امروزه هم طالع بینی رواج دارد اما عمق و نفوذ گذشته را ندارد. با این حال همان زمان نیز مردم درک می کردند که باید برای زندگی تلاش کنند و کاری به این حرفها نداشته باشند؛ اما اشکال اصلی در آن بود که حتی نخبگان هم گرفتارش بودند... در اینجا با بررسی یک سند تاریخ بیشتر به جنبه تاریخی این زایچه نامه ها می پردازیم و کاری به درستی و نادرستی آن نداریم.
خلاصه
این روزها که دوباره نام خلافت بر سر زبانها افتاده است! بد نیست ما هم بر حسب شغل خود، سراغ یک نسخه خطی کهنه برویم و ببینیم دانشمندی از علمای نیمه اول قرن ششم هجری که سخت وفادار به خلافت عباسی است چه استدلالهایی برای مشروعیت آن دولت دارد. اثر حاضر کتابی است تقریبا ناشناخته از قرن ششم هجری با کتابت سال 770 هجری در طب و الهیات و نبوت و خلافت.
خلاصه
شمار قابل ملاحظه ای روایت در فضیلت عباس بن عبدالمطلب در کتابهای حدیثی و تاریخی کهن آمده است که احتمال می رود عباسیان، برای استوار کردن جایگاه جدشان برابر دیگران، تشویق به جعل و روایت آنها کرده باشند. آنچه می آید یک بررسی تاریخی است نه روایی و سندی.
خلاصه
مسلمانانِ قرن سوم بر پایه قرآن و سنت و دانش عرب و علوم یونانی و هندی و ایرانی تمدنی ساختند. فرهنگهای دیگر را به درستی در میان خود جای دادند، اما متاسفانه در آنها توقف کردند. مجموعه آنچه به عنوان دانش و علم شکل گرفت، قدم های مهمی در مسیر پیشرفت بود، اما در ادامه، پروسه پیشرفت ابتدا کند و بعد متوقف شد. جاحظ یک نمونه دانشمند روشن قرن سوم است که می کوشد راه های معرفتی جدید را تجربه کند.
خلاصه
گزارشی است از اقامت ده روزه در مکه و مدینه، از زیارت تا خرید کتاب، از دیدارهای دوستانه تا یک گفتگوی تازه در باره گذشته های نه چندان دور، از اماکن تاریخی و دیرپا اما برای بنده تازه یاب.... و نکاتی که شاید یک بار به خواندنش بیارزد.
خلاصه
اردوباد شهرکی بسیار زیبا در ساحل شمالی ارس و فعال در عرصه دبیری و فرهنگی در عصر صفوی. این مقاله به ارائه برخی از نمونه های تاریخی در باره موقعیت فرهنگی این شهر در دوره صفوی و بیشتر در نیمه دوم آن می پردازد.
خلاصه
نقد در یک دانش، رکن اصلی پیشرفت آن است، چرا که با نقد است که سره از ناسره جدا شده و علم از زیر فشار آنچه شبه علم است و به اسم علم و آگاهی راه پیشرفت را سد کرده، نجات می یابد. برای پیشرفت علمی، هیچ راهی بهتر از نقد وجود ندارد و نقد هر دانشی جز مشترکاتش با نقد دانش های دیگر، ویژه خود آن دانش است. این مقاله روش نقد اخبار تاریخی را از دیدگاه ابن حزم بررسی می کند.
خلاصه
قاضی صاعد اندلسی (م 462) یکی از متفکران برزگ اسلامی است که کتابش با عنوان التعریف بطبقات الامم، اثری بس مهم در تاریخ علم میان مسلمانان و دیگر اقوام به شمار می آید. نگاه او به مفهوم علم، روش او در سنجش افکار دانشمندان، توجهش به روابط فرهنگی ملل، و اطلاعاتش در باره تاثیر یونان در تمدن اسلامی، از مباحثی است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.
خلاصه
به تازگی موفق شدم کتاب وجیزۀ التحریر را که گردآوری و تدوین یکی از همشهری های این بنده خداست، یعنی محمد بن سبزعلی اصفهانی (متوفای پس از 1259ق) بر اساس تک نسخه برجای مانده از آن چاپ کنم. آنچه در پی می آید مقدمه ای است بر این اثر نوشته ام و در پایان چند نمونه از احکام را آورده ام. این اثر چگونگی نگارش اسناد اداری و شرعی را در زمینه های مختلف در ایران صفوی و قاجاری نشان می دهد.
خلاصه
سفرنامه حج شخصی به نام عبدالرحمان قادر سمرقندی است که برای یکی از امرای بخارا به نام امیر نصرالله بهادر درگذشته در 1277 ق نوشته شده و ضمن آن از وضعیت بیت المقدس، مکه، مدینه و راه های حج سخن گفته شده است. این متن برای اولین بار منتشر می شود.
خلاصه
یکی از تواریخ محلی که منبعی منحصر به فرد در باره شهر بخارا بوده است، تاریخ بخارای غنجار بخاری است که به سال 412 درگذشته است.
خلاصه
کندوکاوی است در باره داستان تاسیس جامعه النجف و برنامه های درسی آن، مدرسه ای که به همت یکی از روحانیون فعال و نوگرای نجف در اوائل دهه چهل شمسی و با حمایت مالی یکی از تجار ایران تاسیس شد و سالها به کار تربیت طلاب می پرداخت.
خلاصه
مقاله ای است بر اساس چند یادداشت که در پشت یک نسخه خطی با همان تاریخ آمده و شاعر ترک زبان در ستایش جنگ شاه عباس اول [سلطنت 996 ـ 1038] با عوامل عثمانی اشعاری را سروده و در پشت این نسخه یادداشت کرده است.
خلاصه
نوشته زیر مروری است بر یک اثر خطی در تاریخ عمومی اسلام که در کتابخانه سلیمانیه استانبول نگهداری می شود.
خلاصه
یک منزل نامه برای راه حج از سال 1219 که به دست توانای یک ایرانی فرهیخته نوشته شده و در آن راه حج، شهرها و روستاهای در مسیر و نیز مکه و مدینه را برای ما وصف کرده است.
خلاصه
عمرو بن عاص، با شماری از مردمان حمص نزد معاویه آمد. او برای تحقیر معاویه به آنان گفت به اسم خلیفه بر او سلام نکنند، اما وقتی آنان وارد شدند گفتند: السلام علیک یا رسول الله، و این را مکرر گفتند. معاویه خنده اش گرفت. بعد از آن، عمرو بن عاص به آن مردم گفت: من گفتم شما به خلافت هم سلام نکنید به نبوت سلام کردید؟ لعنت خدا بر شما باد: علیکم لعنة الله.
خلاصه
کتاب رأس مال الندیم اثری از یک مورخ شیعه کاشانی است که در سال 501 در تاریخ عمومی اسلام نوشته شده و شش صفحه از آن اختصاص به زندگی دوازده امام (ع) دارد که ترجمه آن را همراه با گزارشی از این کتاب در اینجا ملاحظه می کنید.
خلاصه
سالها بود که مهفوم «بادیه» را در شعر و ادب ملاحظه می کردم. بعدها که به کارهای حج پرداختم، دیدم نام بادیه در آنجا کمتر از شعر و ادب نیست. مفهومی که عرفا و شعرا فراوان از آن بهره برده اند. تاریخ و جغرافیای این کلمه در کجاست؟ این نوشته پاسخ به این پرسش است.
خلاصه
بحث از اختلافات مذهبی و ترکیب آنها با سیاست حاکمان در تاریخ اسلام از بحث های جذاب و پر تجربه است، این که چطور حکومت ها در میان اختلافات مذهبی سفره خویش را پهن می کنند و از آنها ابزاری برای سوگیری سیاسی خود و کشاندن توده ها به صحنه بهره می برند.
خلاصه
گزارشی است از آنچه غزالی در باب نخست کتاب احیاء‌العلوم در باره فضیلت علم و تقسیم آن به علوم شرعی و غیر شرعی بیان کرده است
خلاصه
بخش قابل توجهی از انساب الاشرف بلاذری (م 279) قریب به یک سوم، به تاریخ امویان اختصاص یافته است. این تاریخ از زاویه نسب است و این نحوه ورود در تاریخ عرب بسیار منطقی است؛ دلیلش هم آن است که عرب اساس زندگی و مناسباتش را از نسب آغاز می کند.
خلاصه
در آستانه سالروز ولادت رسول اکرم (ص) خواستم هدیه ای تقدیم ملت عزیز و بزرگوار ایران کنم، ملتی که شایسته داشتن اخلاق نبوی است، اخلاقی که می تواند و باید مرهمی بر زخم‌های سختی باشد که بر اثر جهالت و کینه میان ما پدیده آمده است. چه هدیه ای بهتر از این که مروری داشته باشیم بر سیره نبوی، آن هم با آغازی این چنین شیرین از سعدی: چشم مرا تا به خواب ديد جمالش / خواب نمى گيرد از خيال محمد سعدى اگر عاشقى كنى و جوانى / عشق محمد بس است و آل محمد
خلاصه
دکتر شهیدی در دو حوزه ادبیات و تاریخ فعالیت نگارشی جدی داشت. بخش اول، بیشتر در دانشگاه و بخش دوم عمدتا میان مردم انتشار یافت. در اینجا به مناسبت 23 دی ماه سالروز درگذشت وی [در سال 1386] مروری داریم به آثار تاریخی آن مرحوم.
خلاصه
مرور بر یک نسخه خطی است که نوعی باور مذهبی را در ماوراءالنهر در قبول یک جای خلفا و امامان (ع) نشان می دهد. دقیقا ریشه های این باور را نمی دانیم، اما هرچه هست از دیر باز شاید از قرن هفتم به صورت پراکنده وجود داشته است.